Matthijs Winnubst, kunstschilder en tai-chi instructeur in Den Haag | 2013 | februari

Dag 19

Gesterkt door de gastblog van mijn opdrachtgever, die zich gisteren (dag 18) heeft geopenbaard, ben ik vandaag vol goede moed aan de slag gegaan. Dus de hoogste tijd voor wat serieuze schildertechnische overwegingen.
Twee tinten roodbruin, voor het zonlicht op de bakstenen muren.

Goed opgeschoten

Na het voorwerk dat ik gisteren had gedaan, kon ik vandaag in één keer het zonlicht aanbrengen op de gebouwen. Het ging om twee zaken die ik had uitgezocht:

• De juiste kleur van het licht op de muren (door leken afgedaan als ‘bruine verf mengen’) – vooraan sterk van toon, naar achteren toe vervagend. De hoog-oranje tint die er gisteren nog stond, heb ik afgezwakt.
• De vorm van de schaduwen op de gebouwen. Op de afbeelding hiernaast zie je in detail hoe dat uitpakt.

Hieronder de tussenstand toen ik er vandaag mee ophield. Je kunt zien dat de kleuren iets genuanceerder zijn. Wat een verschil met dag 18! Voor mij is het de moeite van het puzzelen en uitzoeken waard geweest.

klik voor vergroting

De gebouwen zijn nu eindelijk in balans, de sfeer is zoals ik in gedachten had, tot mijn grote tevredenheid. Ik ga nu door naar de volgende stap: het schilderen van de velden, de duinen, de zee, de lucht.

Morgen de laatste dag?

Begin februari startte ik dit project met de wens om het in 4 weken af te hebben. Dan zou ik nu nog één werkdag (okay, plus een weekend) hebben om het schilderij af te ronden. Gaat niet lukken… Maar mijn opdrachtgever is coulant gebleken, dus ik kan – in ieder geval tot en met dit weekend – nog rustig slapen.

Morgen meer over de planning, en wat het stellen van een doel me heeft gebracht.
Morgen verder!

Dag 17

Gisteren en vandaag ben ik onder andere bezig geweest met het bepalen van de schaduwen die de torenflats (en de flat waar we zelf op staan) werpen op de gebouwen. Daarover verderop meer. Maar eerst goed nieuws:

De afbeelding begint uit de verf te komen!

Met de onderschildering klaar, en het verloop van het licht en de schaduwen bekend, kon niets me nog weerhouden van het beginnen aan de toplagen. Zoals ik me gisteren had voorgenomen, ben ik begonnen om de centrale gebouwen eerst te schilderen.

De zon valt nu op de daken en op stukjes van de bakstenen muren. De eerste schaduwen beginnen zich al af te tekenen. Vooral de oranje vlakjes zijn nu nog wat ongenuanceerd (komt ook door de foto). Omdat de gebrande sienna die ik gebruik niet in één keer dekkend is, kan ik de baksteen pas later via een glaceerlaag de juiste toon geven.

Hieronder de tussenstand, toen de beschikbare tijd op was voor vandaag. Dat laatste gebeurt overigens elke dag veel sneller dan ik zou willen. Eenmaal bezig, rechterhersenhelft ingeschakeld, vliegt de tijd voorbij. Gelukkige uren.

klik voor vergroting

Een apart verdwijnpunt voor de zon

Zoals beloofd, hier de uiteenzetting hoe ik het verloop van de schaduwen heb bepaald.

Vantevoren heb ik bedacht dat het zonlicht van rechtsachter moet komen, zodat de torenflats schaduwen werpen over de diagonaal van het doek – diagonale lijnen in een schilderij doen het meestal goed. Het verdwijnpunt van de zonnestralen ligt daarmee linksvoor, ongeveer 70 cm buiten het doek, op de horizon.

Om gebruik te kunnen maken van dit verdwijnpunt – om de randen van de schaduwgebieden kloppend te krijgen – heb ik aan de achterkant van het doek een houten lat bevestigd, die links ter hoogte van de horizon krap een meter uitsteekt. Op de plek van het verdwijnpunt van het zonlicht heb ik vervolgens scharnierend een tweede lat bevestigd (de wit metalen roede op de foto). Nu kan ik de richting van het zonlicht en dus de schaduwen bepalen op alle plekken van het doek, door de lat naar de juiste positie te draaien en de richting op die plek over te nemen.

Constructie om een verdwijnpunt buiten het doek te kunnen benutten. De witte lat kan draaien.

Gisteren had ik de onderschildering van de bomen willen maken. Maar omdat ik er nog niet helemaal over uit was (ben) hoe ik de bomen wil weergeven, ben ik eerst op het schetsdoek gaan werken:

klik voor vergroting

Wat mogelijkheden hebben zich aangediend:

• Bomen in de verte – dat klopt al voor me: 1. dekkend schilderen met donkerblauw (pruisisch) 2. blauwgrijze toetsen aanbrengen 3. blauwgrijs glaceren (= transparant laagje erover).
• Bomen in het middengebied (tussen de gebouwen die verder weg staan) – heb ik ook gevonden: 1. dekkend schilderen met een donkere bruinzwarte toon 2. spaarzaam transparante bruinroze toetsen aanbrengen 3. blauwgrijs glaceren.
• Bomen vooraan – daarvoor heb ik de aanpak nog niet gevonden. Het punt is, dat ik winterse bomen wil schilderen. Op de voorgrond zijn dat takken waar je tussendoor kunt kijken. Maar in de stijl van het schilderij, past het niet om heel precies takken weer te geven – in ieder geval niet zoals ik dat zou doen. En globaal werken helpt weer niet bij het tussendoorkijken en het creëren van een gevoel van nabijheid.

Op het web heb ik nog wat schilderijen gegoogled van andere schilders. Eerst Edward Hopper natuurlijk ;-) Die was er blijkbaar ook nog niet uit, want in zijn hele oeuvre heb ik maar 1 zielige kale boom kunnen vinden, zie afbeelding hiernaast. In ieder geval niet wat ik zoek. De rest is allemaal zomer en herfst wat de klok slaat bij hem.

Dan maar zoekterm tree painting winter geprobeerd.

Tja… Hmm… Ach…

Nou vooruit, hier een geinig blogje over het construeren van een kale boom in een winterlandschap. Nog niet helemaal wat ik zoek.

Morgen verder puzzelen dus.

Dag 14

“Wie zijn dat?”, vroeg mijn ateliergenoot Jaline toen ze naar de twee torenflats op mijn schilderij keek. “Mijn vader en mijn moeder”, antwoordde ik intuïtief vanuit mijn rechterhersenhelft.

“Oh ja, is dat zo?”, vraagt mijn rationele linkerhersenhelft zich af, nu ik aan het bloggen ben. “Stelt alles wat je schildert iets diepers voor? Komt alles wat je doet vanuit je onbewuste? Is je oeuvre eigenlijk al bepaald in je jeugd?”

Een kunststroming die positief zou hebben geantwoord op bovenstaande vragen, is het symbolisme geweest. (Meer over het symbolisme op Wikipedia.)

Uit Wikipedia geciteerd: Verbeeldingskracht, spiritualiteit en intuïtie kwamen centraal te staan. Er was sprake van een sterke hang naar het verleden en een gerichtheid op het onderbewuste, het esoterische en het onverklaarbare. Kortom, wat de symbolisten schilderden, had voor hen een diepere betekenis. Onderwerpen, vormen, kleuren werden gezien als symbool. Freud zou zijn vingers erbij hebben afgelikt.

Hieronder een voorbeeld van de bekendste Nederlandse symbolische kunstenaar, Jan Toorop.

Jan Toorop, Beurs van Berlage Café: tegeltableau ‘Het Verleden’

En mijn eigen antwoord op de vragen die ik me stelde? Ja, het onbewuste speelt een rol, meer dan je zou denken. En nee, niet álles wordt door het onbewuste bepaald. Soms is een torenflat gewoon een torenflat. En geen …