Balkonscène

dag 34

Weer een bescheiden schilderdagje gehad. Een paar bomen toegevoegd en in de zon gezet. Traag maar gestaag gaat het werk door.
Het schilderij van de Stad en de Zee na dag 34klik voor vergroting

Het waarom van de balkons

Vandaag over de balkons op de voorgrond. Waarom hangen ze daar?

1. Het schilderij instappen

Om te beginnen bieden de balkons een ingang tot het schilderij. Het perspectief heb ik ooit zodanig gekozen dat je hoog boven de stad staat (zie ook dag 11). Alles is op afstand, ver weg. Uiteindelijk is het m’n bedoeling dat je als toeschouwer juist wél naar het schilderij toe wordt getrokken, dat je wordt uitgenodigd om overal te gaan kijken. De balkons bieden daarin een overbrugging: gevoelsmatig kun je nu ergens op gaan staan – met een veilig muurtje om je aan vast te houden – om van daaraf het panorama van de stad, de duinen en de zee op je te laten inwerken.

2. Een rustig perspectief

Een andere functie van de balkons is dat ze zorgen voor houvast in het pespectief. Ze hebben naar rechts toe een ander verdwijnpunt dan de rest van het schilderij. Kijk maar, de voorste balkonrand loopt niet evenwijdig met de andere lijnen naar het rechter verdwijnpunt. Perspectivisch gezien is dat niet correct: als één verdwijnpunt verschuift (oftewel: als een gebouw in een andere richting staat), zou het andere verdwijnpunt mee moeten verschuiven. De balkons lopen dus niet in de pas met de gebouwen ‘beneden’. Vanwege het extreme perspectief stoort dat echter niet – integendeel, ik heb het gedaan met een reden: het geeft op de voorgrond rust en houvast waar de vlakken ‘beneden’ ongeloofwaardig schuin wegdraaien.

3. Symboolwaarde

Yin Yang symboolDe balkons hebben ook een symbolische waarde. Eerder (dag 15 en dag 33) schreef ik al over Yin & Yang. Als je nog eens naar hun symbool hiernaast kijkt, zie je dat er kleine cirkeltjes in de grote vlakken staan. Die symboliseren dat tijdens de uiting van één van de twee principes Yin of Yang, het tegenovergestelde principe onvermijdelijk tot leven wordt geroepen, anders zou de balans in het universum worden verstoord.

Welnu, gisteren heb ik uitgelegd dat ik een Yin-schilderij aan het maken ben. Om recht te doen aan de balans in de natuur, wil ik ook een element van groei, van het Yang-principe uitbeelden. Hiervoor zouden de bloembakken aan de balkonranden kunnen dienen. Het is voorjaar, alles staat in de knop, vol verwachting tot de kou voorbij is. Wellicht zijn er al nieuwe plantjes gepoot, van die kleine viooltjes of zo.

Of ik dit ook zo ga uitvoeren, weet ik nog niet zeker. Het risico is, dat het een trucje wordt, niet in balans met de rest van het schilderij. Dus het wordt sowieso een kwestie van subtiel aanbrengen. Maar het kan ook nog zijn dat ik het Yang-aspect op een andere manier ga uitbeelden, bijvoorbeeld door een gebied met een sterkere lichtval te creëren. Of misschien biedt het oranje avondlicht al voldoende warmte en voeg ik helemaal niets meer toe.

De tijd zal het leren.

Wordt dus vervolgd.

Koud en kaal: een actueel schilderij

dag 33

Vandaag maar kort de tijd gehad om te schilderen – alleen een paar bloembakken met verse aarde aan de balkons gehangen:
Het schilderij van de Stad en de Zee na dag 33klik voor vergroting

Koud en kaal – waarom?

Zoals het er nu bijstaat, is het een actueel schilderij geworden: we zijn in het vroege voorjaar, het is zonnig maar koud, de natuur is nog kaal.

Waarom zou ik een kale koude stad willen schilderen? Wie wordt daar nou gelukkig van?

Nog eens Yin & Yang

In een eerdere post, op dag 15, heb ik het al eens over de betekenis van Yin en Yang gehad. Daarin schreef ik dat Yin staat voor het naar binnen gekeerde principe, rust, stilte, kou, geborgenheid, en dat Yang staat voor het uitgaande principe, creatie, bloei, beweging. De twee vullen elkaar aan – het leven bestaat uit de afwisseling van beide principes.

Het schilderij waaraan ik werk, is een sterk Yin-schilderij geworden. Het is stil, koud, kaal, donker. Niet iets dat meteen aantrekt. We willen over het algemeen graag vrolijkheid, warmte, afleiding of beweging meemaken. De waarde van dit werk ligt voor mij juist in de verstilling.

Omdat ik er nu al bijna twee maanden intensief mee bezig ben, krijgt het vat op me. Ik ervaar de stilte in mezelf af en toe sterker, het Yin-gevoel gaat meer onderdeel uitmaken van mijn leven, en ik voel zelfs iets als een helende kracht doordat ik vorm geef aan de Yin-kanten in mezelf, aan pijn, verdriet en angsten. Ik hoop dat hetzelfde effect op de toeschouwers gaat optreden als het werk af is. Het in contact komen met kanten die je meestal wegdrukt, ontkent of negeert, maar die juist aandacht nodig hebben, zodat je verder kunt in je leven. Zoals mest nodig is voor een plant om te groeien. Zoals rouw nodig is na het verlies van een geliefd persoon.

Dát is de betekenis van dit schilderij.

Hoe nu verder?

Hiermee is mijn vraag van gisteren (waar gaat het schilderij heen?) voor mij beantwoord: het is goed zoals het is. Wél kan ik me voorstellen, dat ik het zonlicht sterker ga maken, de contrasten groter, het landschap wat kleurrijker. Om de toeschouwer te verleiden om te kijken. Om je zachtjes de stilte in te lokken. Je eigen binnenwereld in…

Kijken kijken en de rest erbij denken

dag 32

Deze dagen besteed ik veel tijd aan het beschouwen welke richting het schilderij opgaat, en welke stappen ik nog te nemen heb. Vaak afstand nemen en kijken dus. Voorstellen hoe het eruit zou zien met andere kleuraccenten of met een lichtere toon. Af en toe stoort het me dan, dat de stad en de duinen nogal donker zijn uitgepakt. Maar als ik langer kijk, ontstaat er juist rust, stilte, eenheid. Dan ineens vind ik het weer saai. Vervolgens vraag ik me af welk verhaal ontstaat op doek, en of de sfeer die er nu ontstaat daaraan bijdraagt. Daarna ben ik vergeten wat mijn oorspronkelijke doel was. Heen en weer, heen en weer.

Na alle overpeinzingen op een paar fronten verder gewerkt:

  • Een volgende glaceerlaag over de hemel. Met name aan de bovenkant van de gele strook wat nuance aangebracht. (Nauwelijks zichtbaar op de foto.)
  • Het licht op de hoge torenflats versterkt.
  • Plantenbakken aan de balkons gehangen. De middelste bak hangt al in de zon en heeft verse aarde.

Het schilderij van de Stad en de Zee na dag 32klik voor vergroting

Af en toe eens een tijdje naar buiten staren kan verhelderend zijn. Gelukkig hebben we een inspirerend uitzicht vanuit ons atelier. Op frisse dagen als deze straalt de stad me tegemoet. Wat ineens opvalt, is dat Den Haag tegenwoordig eigenlijk alleen maar wit, grijs, roodbruin en turqoise kleurt. Voor de mensen die van afwisseling houden, rijdt de NS rond met geelblauwe kleuraccenten.
De skyline van Den Haag, 26 maart 2013, 12.00 uklik voor vergroting

Waarom schilderen? Lang leve photoshop!

Dag 31

Zomaar een vraag.

Waarom zou je eigenlijk schilderen en daarbij uren prakkizeren over kleur, toon en lichtval, als je binnen 10 minuten veel spectaculairdere effecten kunt realiseren met behulp van Photoshop? Het schilderij van de Stad en de Zee bewerkt in photoshop, na dag 31klik voor vergroting

Een huwelijk in verf – de ruimtes worden bepaald

Dag 30

Een wonder: een eenvoudige rij populieren heeft een huwelijk voltrokken. De verbintenis is tot stand gebracht door de bomenrij die op deze afbeelding van links naar rechts loopt:
Bomen na dag 30klik voor vergroting

In de echt verbonden

Een huwelijk? Ja, de linkerhelft van de stad is door de bomenrij verbonden met de rechterhelft, tot de eeuwigheid hen scheidt en dergelijke. Serieus – het schilderij is voor mij een stuk meer tot leven gekomen. Links en rechts hebben met elkaar te maken gekregen, zijn een verhouding aangegaan. (En dan al meteen getrouwd? Vlot hoor.)

Intiem en herkenbaar

Er is bovendien een begin gekomen van intimiteit, omdat de ruimtes ineens veel meer bepaald zijn. Hiermee is het schilderij ook specifieker geworden, échter, persoonlijker. Hoezo? Omdat het letterlijk minder openlaat, omdat het letterlijk meer invult, zodat het daarmee meer randvoorwaarden en aanknopingspunten biedt voor je onbewuste en minder overlaat voor je verbeelding. (Sorry voor de abstracte interessanterige woorden, maar zo kan ik het best opschrijven hoe het voor mij werkt.)

Door het nieuwe beeld worden bij mij meteen allerhande associaties opgeroepen – een teken dat ik op de goede weg ben met dit doek. Zo heeft de straat waarin de bomen staan betekenis voor me gekregen, een concreet gevoel bij een herinnering: Basel 1976, zomervakantie. Ik ben in een straat met hoge huizen, het is bloedheet, en het leven trilt.

Een kleine verandering in verf, een grote verandering in beeld. Kijk maar of je mijn gevoel deelt:
Het schilderij van de Stad en de Zee, stand van zaken na dag 30klik voor vergroting

Boomfeestdag 2013

Dag 29

Gisteren was het Nationale Boomfeestdag. Spontane herinneringen aan de jaren 80 toen het nog gewoon Boomplantdag heette (was me er niet van bewust dat het al 30 jaar anders heet. Boomfeestdag?)

In ieder geval: gedoe met kluiten modder en bevroren handen. Daarom nu een stappenplan voor de thuishovenier vanuit mijn warme atelier:

Stap 1Stap 1. Graaf een kuil en plant daarin een boom.

Stap 2Stap 2. Breng nog wat takken aan.

Stap 3Stap 3. Plak rondom grijze bladeren.

Stap 4Stap 4. Zet de bomen in een winterzonnetje.

Puzzelen…

Dag 28

Zoals ik twee dagen geleden schreef: in deze fase gaan alle onderdelen steeds meer met elkaar samenhangen. Als bijvoorbeeld de duinen te fel van toon zijn, wordt het ondoenlijk om de voorgrond onder de aandacht te brengen. Of als de velden te licht zijn, krijg ik geen diepte meer in de duinen. Enzovoorts. Enzovoorts.

Als ik nou vantevoren al dit soort afhankelijkheden goed zou inschatten, was het afronden gauw gepiept. Maar meestal ontdek ik die pas al doende, of – vaker nog – achteraf, als ik eindelijk een paar meter afstand neem. Om dan te gaan bijstellen, doorvertalen naar andere stukken, terugvallen op eerdere kleuren, uitstellen, koffie drinken of naar buiten staren. Hier speelt (mijn beperkte) ervaring een grote rol.

Gelukkig maar dat ik dol ben op puzzelen.

Vandaag gewerkt aan (ik zou het niet lezen, de foto’s vertellen meer):

  • Witgele glaceerlaag boven het roze van de hemel
  • Duinen ter rechterzijde van de torenflats geschilderd – in bruinrood, met roze / oranje accenten
  • De velden aan de rechterkant van de torenflats, in grijstinten
  • Duinen ter linkerzijde van de torenflats: minder groen, meer bruinrood
  • De velden aan de linkerkant van de torenflats – de vlekken weggewerkt
  • De bomen van de villawijk: minder groen, meer bruinrood
  • De achtertuinen aan de rechterkant van de torenflats

Bla bla bla, tijd voor plaatjes

In de traditie van Marco KNMI Verhoef toon ik hier mijn eigen mooie plaatjes. Eerst een detail van het midden:
Duinen en bomen na dag 28klik voor vergroting

Het gehele doek:
Het schilderij van de Stad en de Zee, stand van zaken na dag 28klik voor vergroting