Dag 122
Na mijn vorige blogpost over de betekenis van het schilderij dat ik onlangs heb afgerond, blik ik in deze en de komende posts terug op een vol jaar werken aan één schilderij.
Blote billen
Deze blogpost had ook kunnen heten: Met de billen bloot. Want een jaar geleden, februari 2013, heb ik op deze plek het voornemen uitgesproken om aan een groot schilderij te beginnen en het binnen een maand af te ronden. Vanuit dat commitment, met een virtuele opdrachtgever (mijn partner Remco) en een dagelijkse update van mijn voortgang op dit blog, zou dat wel moeten gaan lukken.
Met die belofte heb ik me heel wat op de hals gehaald. Waarom? Waarom niet lekker vrij gewerkt, in alle rust, zonder druk, tot het werk klaar was?
In opdracht kunnen werken
Welnu. Schilderen, dat is wat ik het allerliefste doe. Dus toen mijn andere liefde, mijn Tai Chi-school, ruim een jaar geleden voldoende solide bleek, heb ik de parttime baan opgezegd waarin ik toen nog werkte. Zodat ik me in de tijd die daarmee vrijkwam weer substantieel aan het schilderen kon gaan wijden.
Maar hoewel het schilderen me een groot gevoel van vrijheid geeft, voel ik niet de behoefte om volledig vrij te werken. Integendeel, ik werk het liefst met een opdrachtgever, met bijbehorende randvoorwaarden en uitgangspunten. Om zijn of haar behoeftes samen te brengen met mijn inzicht en toegevoegde waarde als kunstenaar. Omdat er juist in de samenwerking iets moois kan ontstaan. En omdat ik verwacht op die manier een inkomen te kunnen blijven genereren uit iets dat ik dolgraag doe.
Om die reden ben ik dat commitment van een schilderij in een maand aangegaan: om te oefenen met het maken van een schilderij ‘op bestelling’ (lees: onder voorwaarden en tijdsdruk), om het plannen van een creatief proces beter in de vingers te krijgen. Om te leren van de obstakels die ik tegenkwam, zowel technisch als op het gebied van verwachtingen, werkdruk, inspanning versus ontspanning, controle versus loslaten, noem maar op.
Creativiteit plannen…
Oefenen met het plannen van een creatief proces dus. Kan dat, creativiteit sturen? Ja. Heel goed zelfs. Althans: pure creatie is natuurlijk het ontstaan van iets nieuws of anders dat er nog niet was, vrij van controle of plannetjes. Maar dat ontstaan kan binnen kaders, je kunt convergeren van een vrij begin – hoera, alles is mogelijk! – via tussentijdse keuzes, naar een steeds duidelijker afgebakend eindproduct.
Dat principe werkt niet alleen zo in de techniek, waarin ik in Delft ben opgeleid, maar kan net zo goed worden toegepast in de kunst. Rembrandt werkte ook vaak in opdracht, om maar eens een onbescheiden vergelijking te trekken. Het gaat erom dat je leert werken van groot naar klein, van compositie naar detail, van coloriet (kleurstelling) naar de fijnste tonen. Dat je leert op het juiste moment afstand te nemen om bepaalde keuzes te maken, en om op andere momenten juist door te gaan en te investeren in vrijheid om iets nieuws te laten ontstaan.
Kunst hoeft niet vaag of esoterisch te zijn en alleen maar vanuit gevoelens en emoties te ontstaan. Juist niet, zou ik willen zeggen. Kunst die standhoudt is vaak ontstaan vanuit vakmanschap, het beheersen van de materie, vaak ook vanuit beperkingen, maar altijd vanuit passie.
Aan de slag dus
Maar goed, om daarmee te oefenen zou ik binnen een maand een schilderij opleveren.
Ahum. Een maand is een jaar geworden. Wat ging er mis? Geen vakmanschap? Geen passie?
In mijn volgende post verder hierover…
Ja gepassioneerde vakman, ik ben benieuwd naar de analyse! Want ergens is het een factor 10 over de vooraf gestelde grens gegaan. Vraag me wel af of je die analyse oprecht zelf kunt maken of dat een buitenstaander dat beter kan doen. Of… de opdrachtgever…? Wat denkt hij ervan?